Warzywa z własnej hodowli dają satysfakcję i smak, którego nie kupisz w żadnym supermarkecie. Nawet niewielki ogródek warzywny jest świetnym pomysłem na urozmaicenie Twojego ogrodu, a jedyne co może cię ograniczyć to metraż działki. Jeśli marzysz o własnych grządkach w ogrodzie i chcesz mieć swoje ekologiczne warzywa, koniecznie przeczytaj ten tekst! Podpowiemy Ci, jak założyć ogród warzywny: od czego zacząć, jak uniknąć typowych błędów i na co zwrócić szczególną uwagę, aby z sukcesem uprawiać warzywa.
Warzywniak w ogrodzie — dlaczego warto go mieć?
Posiadacze domów jednorodzinnych mają wiele możliwości wykorzystania powierzchni swojej działki. Ogród nie musi być tylko trawnikiem otoczonym żywopłotem z ewentualną, niewielką rabatą. Warto wygospodarować, chociaż małą część, na ogródek do uprawy warzyw. Takie rozwiązanie niesie z sobą wiele korzyści.
W końcu własne warzywa są nie tylko znacznie bardziej ekologiczne, niż te z marketu, ale i zarazem bardzo zdrowe. Ponadto samodzielna uprawa jest naprawdę przyjemna, mimo konieczności wkładu pracy i wysiłku. Pielęgnacja własnego ogródka pozwala się zrelaksować i wyciszyć, co jest dużym atutem w dzisiejszych, zabieganych czasach.
Obecnie rynek przepełniony jest produktami, które ze względu na szybkość i niższe koszty produkcji, "wypchane" są chemią. Opryski i nawozy stosowane przez rolników mają niestety zły wpływ na składniki pokarmowe warzyw, które jemy. Sadząc warzywa w przydomowym ogrodzie, to my decydujemy, co jemy, a tym samym wybieramy zdrowie naszego organizmu.
Które z gatunków warzyw nadają się do sadzenia w ogródku
Wiele gatunków warzyw znanych nam ze sklepów i bazarów doskonale nadaje się do samodzielnej uprawy na przydomowej grządce. Są to rośliny:
- strączkowe - wszelkie grochy, fasole i bób,
- cebulowe - cebula, czosnek, por,
- psiankowate - pomidor, papryka, bakłażan,
- rzepowate - rzepa i rzodkiewka,
- liściowe - różne odmiany sałat, szpinak,
- kapustne - kapusta (biała i czerwona) i brukselka,
- korzeniowe - marchew, pietruszka, seler i burak,
- dyniowate - dynie, ogórek, kabaczki i cukinia,
- zioła - bazylia, rumianek, mięta, szałwia, tymianek, melisa, koper, kolendra i majeranek. (*niektóre z nich odstraszają szkodniki).
Warto również wziąć pod uwagę uprawę szczypiorku czy roślin naciowych, jak seler i pietruszka, które niejednokrotnie wykorzystamy w kuchni do ubogacenia smaku i dekoracji kanapek i zup.
Wybór miejsca pod ogród warzywny
Proces tworzenia warzywniaka należy rozpocząć wczesną wiosną od wyboru miejsca. Większość roślin warzywnych nie posiada zbytnio walorów estetycznych, dlatego też dobrze, jeśli nie jest to punkt na widoku lub często uczęszczany. Najlepiej umieścić grządki na obrzeżach ogrodu.
Znaczna część roślin preferuje stanowiska nasłonecznione, ciepłe i osłonięte od wiatru. Do tego najlepiej, jeśli teren jest równy (aby zapobiec zbytniemu gromadzeniu się wody). Pamiętajmy, że aby nasze roślinki obficie plonowały, musimy je również regularnie podlewać. Dlatego należy wziąć pod uwagę łatwość dostępu do wody lub zainwestować w odpowiednio długi wąż ogrodowy (chyba nikt nie lubi nosić ciężkich konewek).
Warzywniaka nie powinno się zakładać blisko ruchliwych dróg z powodu zanieczyszczeń generowanych przez samochody, a także w sąsiedztwie fabryk. Ponadto problem mogą stanowić duże drzewa i krzewy w małej odległości od grządki, ze względu na rozległe systemy korzeniowe uniemożliwiające prawidłowy rozwój warzyw czy zacienienie.
Przygotowanie gruntu pod uprawę warzyw
Wymarzona gleba pod uprawę warzyw powinna być żyzna, przepuszczalna i próchnicza, wzbogacona w materię organiczną, w której znajdują się liczne składniki odżywcze (dobrze sprawdzi się wiosenne nawożenie kompostem lub obornikiem). Większość roślin preferuje lekko kwaśny lub obojętny odczyn gleby, watro więc sprawdzić, jakie pH ma ziemia w waszym ogrodzie i ewentualnie zastosować właściwy nawóz na bazie naturalnej. W przypadku gleby ciężkiej i gliniastej zaleca się rozsypać kilka worków piasku i ziemi próchniczej, którą można zakupić w każdym sklepie ogrodniczym.
Do przygotowania gruntu najlepiej sprawdzi się glebogryzarka, która rozdrobni zbite masy ziemne i połączy rodzimy grunt z domieszkami (np. nawozem). Wykonanie tych prac ręcznie, z tradycyjnymi narzędziami jest czasochłonne i wymaga wiele wysiłku, nawet na niewielkim skrawku ziemi. Glebogryzarka pozwala na szybkie i równomierne przygotowanie idealnego podłoża pod grządki.
W czasie spulchniania i mieszania składników podłoża należy sukcesywnie usuwać z niego kamienie i większe fragmenty roślin, które w późniejszym okresie mogą zakłócać prawidłowy wzrost naszych warzyw. Pomogą w tym m.in. grabie do glebogryzarki, które są jednym z wielu licznych akcesoriów do glebogryzarek.
Wybór odpowiedniej glebogryzarki
Istnieją różne rodzaje glebogryzarek: napędzane mechanicznie (pchane ręcznie) lub z silnikami elektrycznymi czy spalinowymi. Wybór powinien być uwarunkowany powierzchnią, jaką mamy zamiar przekopać oraz dostępnością prądu.
Na mniejszych grządkach wystarczy nam glebogryzarka o szerokości pracy mniejszej niż 35 cm, jednak w przypadku większego metrażu działki warto zainwestować w te o większej szerokości. Wpłynie to korzystnie na efektywność pracy. Jeżeli grunt naszej działki jest zbity i twardy bądź mocno zachwaszczony, należy zakupić glebogryzarkę o większej mocy silnika. Taką zazwyczaj posiadają urządzenia spalinowe. Ostatnim parametrem, który powinniśmy przemyśleć, jest ciężar urządzenia. Jeśli glebogryzarkę będzie obsługiwać kobieta, lepiej wybierać maszyny lżejsze, natomiast mężczyźni powinni poradzić sobie z cięższymi i silniejszymi sprzętami.
Przy pielęgnacji ogródka warzywnego pomogą także liczne akcesoria do glebogryzarek, które pozwalają kompleksowo dbać o grządkę i z łatwością wykonać większość niezbędnych prac.
Uprawa warzyw
Kiedy mamy już wyznaczone miejsce pod nasze grządki, najlepiej na samym początku całkowicie pozbyć się cienkiej warstwy darni. Pozostawienie szczątków roślin w naszym gruncie mogłoby spowodować ponowne narastanie chwastów, zagłuszając wzrost warzyw. Następnie należy dokładnie przekopać i spulchnić teren (na przykład przy pomocy specjalnego pługa do glebogryzarki) i ewentualnie dodać:
- nawóz - bogaty w składniki pokarmowe,
- piasek - dla poprawy struktury ziemi,
- wapń - w przypadku gdy ziemia jest za kwaśna,
- torf - rozluźni zbite gliniaste podłoże i je odkwasi.
Całość dokładnie wymieszamy z pomocą glebogryzarki. Później należy wyrównać ziemię i rozplanować miejsce sadzenia roślin. Podczas wykonywania tej czynności dobrze mieć na uwadze, które gatunki warzyw lubią swoje towarzystwo, a które mogą nawzajem sobie przeszkadzać w prawidłowym wzroście.
Które rośliny sadzić obok siebie:
- Buraki lubią towarzystwo cebuli, kopru, rzodkiewki, ogórka i selera.
- Pomidory najlepiej sadzić w pobliżu czosnku i bazylii.
- Seler z grochem i fasolą.
- Rzodkiewki ze szpinakiem, do tego sałata i koper.
- Marchew z ogórkami, sałatą, cebulą i pomidorami.
- Wszelkie rośliny strączkowe z dyniowatymi.
- Ziemniaki z kapustą, fasolą i szpinakiem.
- Pietruszkę z selerem i burakami.
Lepiej nie sadzić:
- Sałaty koło pietruszki.
- Marchew z warzywami kapuścianymi.
- Cebulę i groch z fasolą.
Rozsada do własnej uprawy warzyw
Rozsadę stosuje się u roślin ciepłolubnych lub gdy chcemy uzyskać wczesny zbiór warzyw. Wykonana we własnym zakresie jest dużo tańsza od zakupu gotowych sadzonek i wbrew pozorom nie jest niczym trudnym. Można wyhodować sadzonki na parapecie w domu: wystarczy trochę podłoża w pojemniku i wybrane nasiona. Dokładną instrukcję w zależności od gatunku znajdziemy na ich opakowaniu.
Pojemnik z rozsadą powinien stać w słonecznym miejscu i być często zwilżany wodą. Nie podlewamy bezpośrednio, aby strumień wody nie rozmył delikatnych siewek. Nasiona najlepiej wysiać już w lutym lub początkiem marca, a wraz z nadejściem wyższych temperatur przesadzić podrośnięte sadzonki do naszych grządek.
Kiedy sadzić warzywa?
Termin sadzenia poszczególnych warzyw uzależniony jest warunkami atmosferycznymi, głównie temperaturą powietrza. Okres wegetacyjny to czas, w którym w roślinach zachodzą silne procesy rozwojowe, ze średnią dobową temperaturą powyżej 5°C. Zazwyczaj rozpoczyna się końcem marca lub początkiem kwietnia, więc wysiew bardziej odpornych roślin możemy zacząć od wczesnej wiosny. W połowie maja natomiast można już bez ryzyka sadzić warzywa ciepłolubne, takie jak: pomidory, bakłażan, papryka, cukinia i rośliny strączkowe.
Wybór warzyw i plan ogrodu
Najlepiej najpierw zrobić listę ulubionych warzyw, a potem rozrysować plan ogrodu warzywnego. Zaplanowanie ile miejsca chcemy przeznaczyć na dany gatunek, pozwoli nam ominąć późniejsze problemy z brakującym miejscem. Wyższe rośliny takie jak kukurydza, bób, fasola należy sadzić od strony północnej, aby nie zacieniały nam innych warzyw. Warto również wcześniej wiedzieć jakie rośliny będziemy po sobie sadzić i zapoznać się z zasadami płodozmianu. Dobrze zaplanowane następstwo nasadzeń pozwoli cieszyć się świeżymi płodami warzywnika przez cały rok, bez niewykorzystanych, pustych miejsc.
Pielęgnacja warzywnika
Po wysianiu nasion, jak i w późniejszym ich rozwoju, należy pamiętać o częstym podlewaniu. Idealną porą do wykonywania tej czynności jest ranek, natomiast podlewanie w południe może spowodować szok termiczny rośliny. Podlewanie wieczorem za to zwabia ślimaki i inne szkodniki, które ciągnie do wilgotnych miejsc. Od czasu do czasu również będzie konieczne wyplenienie chwastów, aby nie zagłuszyły wzrostu warzyw.
Zbiór plonów
Warzywa i zioła z przydomowych grządek możemy zbierać na bieżąco, kiedy tylko uznamy, że są wystarczająco dojrzałe. Warzywa szybko rosnące (takie jak: rzodkiewka, sałata, kapusta wczesna, kalarepa i szpinak) dojrzewają wcześniej, natomiast na inne trzeba poczekać do lata, a nawet późnej jesieni. Mimo to warto mieć własny ogródek warzywny i cieszyć się zdrowymi, pysznymi warzywami na co dzień!